Boronkiito
Boronkiito waa soo bararidda dhinacyada marinnada hawada ee loo yaqaanno bronchioles ee ku jira sanbabada. Bararku wuxuu keenaa
dheecaan ka badan kan caadiga ah inuu sameysmo. Kaasi wuxuu xannibi karayaa maritaanka hawadu ay mari lahayd sanbabada waxaana laga yaabaa iney waxyeello u geysato sanbabada.
Boronkiito daran waxay ku dhammaataa 2-4 toddobaad waana la daaweyn karaa.
Boronkiitada daran waa cudur waqti dheer ee sanbabada. Waa mid ka mid ah cudurrada koox cudurro sanbabbo ah oo loo yaqaanno COPD ama cudurka sanbabka xanniba ee dara (chronic obstructive pulmonary disease).
Waxyeelladu badanaa waxay ka sii dartaa waqti ka dib lamana daaweyn karayo.
Calaamadaha Boronkiitada
• Qufaq is-daba-joog ah
• Daal dareemid
• Feedho xanuun leh qufac ama neefsasho qoto dheer
• Neefsasho dhawaq leh
• Neefsashada oo kugu gaabata
• Jidh xanuun
• Qandho ama qar-qaryo
• Cune xanuun
• San biyo ka dareerayaan ama cabbursan
Sababaha keena Boronkiitada
• Dhaawac bakteeriyo ama fayras
• Sigaar cabid
• Hawo wasaqowda
• Xajiin wax hawada ku jira laga qaado
• Cudur sanbab sida asmada ama neefta ama sababada oo dhaawacma
Daryeelkaaga
Daryeelkaaga waxaa ku jiri kara daawooyin iyo jimicsiyo neefsasho si lagaaga caawiyo in aad si fudud u neefsato. Waxaa laga yaabaa in aad u baahato ogsijiin haddii aad qabto boronkiito daran. Daryeelkaaga waxaa sidoo kale laga yaabaa iney ku jirto:
• Ka fogaanshada hergebka iyo ifilada.
• Cabidda cabitaanno fara badan si xabka loo khafiifiyo.
• Isticmaalidda huur bixiye ama uumi bixiye.
• Isticmaalidda biyo saare qaabka jidhka iyo feedho riixe si loo dabciyo xabka sanbabadaada ka imaanaya. Waa lagu bari doonaa sida taas
loo sameeyo.
Si aad si Fudud ugu Neefsato
• Jooji sigaar cabidda. Habka keliya ee hoos loogu dhigi karo waxyeellada boronkiitada daran waa in la joojiyo sigaar cabidda. Marna lagama daaho in la joojiyo.
• Ha cabbin aalkolo. Waxay uga sii dartaa baahida loo qabo in qufaca iyo hindhisadu ay banneeyaan marinnada hawada. Waxay sidoo kale keentaa in jidhkaagu lumiyo dheecaanno, iyadoo xabka sanbabkaaga ku jira ka yeeleysaa mid dhumuc weyn ayna adag tahay in la soo qufaco oo la tufo.
• Ka fogaanshada waxyaabaha lura sanbabada sida wasaqowga hawada, habaaska iyo gaasaska.
• U seexo iyadoo jidhkaaga qaybta kore ay kor u qaadan tahay. Isticmaal barkin ama madaxa sariirtaada kor u qaad.
Isla markiiba wac takhtarkaaga haddii:
• Ay qar-qaryo ama qandho ka sarreysa 101 darajood oo F ah ama 38 darajood oo C ah ay ku qabato
• Aad u baahato in aad in badan isticmaasho daawada neefta la isaga buufiyo ama daaweynta neefsashada
• Aad leedahay xab badan, midabku isbeddelo, ama ay aad u adkaato in uu qufac kaaga soo fuqo
• Aad isku aragto midab danbas ama buluug ah oo cusub ama ka sii daraya ee ciddiyahaaga ama maqaarka farahaaga ama afka
• Ay dhibaato kaa qabsato hadlidda ama qabsashada hawlahaaga caadiga ah
• Ay tahay in aad isticmaasho barkimo badan markaad hurdeyso ama aad billaabayso in aad ku seexato kursi si aad u neefsato habeenkii.
Wac 911 isla markiiba haddii:
• Aadan neeftaada heli karin
• Aad noqoto mid jahawareersan, ama aad dareento miyir beelid
• Aad feedho xanuun ama feedho giigsan qabtid
